دومین روز کنفرانس پژوهش‌های زنان ایران در حالی با حدود چهارصد شرکت‌کننده در شهر هانوفر‌ برگزار شد که قلب تک‌تک ما نگران جنبش مردمی در ایران می‌تپید و چشم‌مان به سمینار بود و گوشمان به خبرها از ایران.

برنامه با میزگردی با شرکت هایده مغیثی، مهناز متین، الهه امانی و حضور تلفنی پروین اردلان با "نگاهی به سی سال جنبش زنان ایران، دست‌آوردها و چالش‌های آن" با گردانندگی میهن روستا آغاز گشت. از آنجا که پروین هنوز گذرنامه‌اش مصادره بود، نتوانست سفری به آلمان داشته باشد.

سی سال جنبش زنان ایرانی

مهناز متین به حرکت‌های آغازین زنان ایرانی پس از انقلاب می‌پردازد. از حکومتی مذهبی که اساساً با حقوق زن مخالف بود و به موقعیت زنان حمله کرد. اعتراض زنان به سلب حقوق خود جنبشی خودانگیخته بود که رهبری نداشت، ولی برخی انجمن‌های زنان بر این جنبش تأثیر گذاشتند.

از نظر وی عدم حمایت سازمان‌های چپ به جنبش زنان و سکوت روشنفکران در دلسردی زنان مؤثر بودند.

و سرکوب سال 60 تمامی اپوزیسیون را به همراه جنبش زنان برای دو دهه خاموش کرد.

هایده مغیثی جنبش زنان ایران را در دو دهه‌ی اخیر بزرگترین دست‌آورد در فضای سیاسی ـ روشنفکری ایران می‌داند. فعالین حقوق زنان در داخل و خارج توانسته‌اند خود را در قلب جنبش اجتماعی بنشانند و در دگرگونی فرهنگ ایران نقش دارند.

وی این جنبش را در بطن رویدادهای جهانی می‌بیند که مسائلی چون سقوط شوروی، یکه‌تازی ایالات متحده همراه با اروپا و افزایش فاصله‌ی طبقاتی نقش خود را بر آن گذاشته‌اند، به همراه خیزش جنبش‌های بنیادگرایی مذهبی برای خاتمه دادن به دخالت‌های سیاسی خارجی و استفاده از خشونت.

جنبش‌های عدالت‌خواه و دمکراتیک جای جنبش‌های سوسیالیستی را گرفته‌اند و چپ امروز معنای وسیعتری از گذشته دارد، با خصیصه‌هایی چون خردگرایی، بیزاری از استبداد، پشتیبانی از تجدد و نفی تحجر، برابری شهروندان در قانون و ...

او گذری هم به ضعف‌های جنبش زنان در ابتدای پس از انقلاب دارد و خصیصه‌ی آن را با مثال "اتحاد ملی زنان" ذهنیت تمام‌گرا و همه‌طالب، بی‌توجه به تحول تدریجی و فقدان مدارای سیاسی و احترام به نظراات سیاسی و نظری که فعالیت‌ها را محدود می‌کرد، می‌داند.

و در مقابل آن از ظرافت، شکیبایی و پویایی جنبش یک‌میلیون امضا نمونه می‌آورد که زنان مسلمان را نیز مورد خطاب قرار می‌دهد.

الهه امانی به چالش‌ها و فرصت‌های جنبش زنان ایران، بویژه ارتباط آن با جنبش جهانی پرداخت.

الهه بحث چندان سیستماتیکی ارائه نکرد و بیشتر به حکایت از تجربه‌هایش در سمینارهای زنان در سطح جهان اشاره کرد، تا به ارتباط جنبش زنان ایران با جنبش جهانی.

پروین اردلان تلفنی بحث‌های سمینار را از ابتدا دنبال کرد و سخنرانی خود را در شرایط سختی که مردم در کوچه و خیابان‌ها بودند از ایران ارائه داد.

وی می‌گوید: "این روزها همه در خیابانیم و بالای پل‌ و نرده‌ها فریاد می‌زنیم." و از شب‌های اعتراض می‌گوید همراه با نگرانی سرکوب، اما با لذت شیرین آزادی که دقیقه‌ای از آن را نیز حاضر نیست از دست دهد.

پروین بحث خود را به جنبش معاصر زنان ایران اختصاص داده است. از نظر او این دوره، نیازمند شفاف‌سازی و مشخص کردن خط و مرزهاست و نباید با وا‌ژه‌ی "وحدت" خود و دیگران را گول زد.

بحث حاضر در جنبش زنان این است که ما چگونه بتوانیم با شفافیت و حفظ اخلاق جمعی در نقاطی که مشترک هستیم همراه گردیم.

و تأکید می‌کند که ما متوجه شدیم که دمکراتیزه شدن جنبش و جامعه از درون شکل می‌گیرد و پیش می‌رود. کمپین را تشکلی دمکراتیزه شده می‌داند، چراکه در جنبش‌های دیگر اجتماعی نقش دارد.

از نظر او جنبش زنان ما در حال حاضر می‌تواند نقد کند، شکل دهد و حرکت کند.

بخت

پس از میزگردی بحث‌برانگیز با نظریاتی گونه‌گون گذری داریم بر افسانه‌های کهن ایرانی. شکوفه‌ تقی در بحث "بخت" به تفاوت جایگاه فرهنگی ـ اجتماعی زن و مرد در افسانه‌های ایرانی می‌پردازد.

در افسانه‌ها اگر بخت مرد با آب و تاب فراوان تعریف می‌شود، بخت زن در محدوده‌ی همسریابی و زناشویی خلاصه می‌گردد.

وی با دسته‌بندی و آوردن نمونه‌هایی از افسانه‌ها به نمادهای قصه‌ها در خویشکاری زنان و نقش آموزشی آن در دوران‌ کهن می‌پردازد.

برنامه‌های هنری

شنبه سرشار بود از بحث‌های شنیدنی و برنامه‌های هنری که تا ساعت یک صبح ادامه یافت. به جز نمایش تئاتری آمیخته با فیلم به نام پُل که گفتگویی است میان زیبا (زهرا کاظمی) و رزا لوکزامبورگ، به هنگام زندانی بودنش، آوازخوانی سیما بهمنش و دریا دادور و نیز تئاتری از هنرمندان ایران برگزار شد.

سوءتفاهم در زمان تئاتر، شب را بر هنرمندان تئاترـ که تئاترشان نیمه‌تمام ماند ـ و نیز شرکت‌کنندگان تلخ کرد و به دلخوری از برگزارکنندگان کنفرانس منجر شد که البته صدای سحرآمیز و پرنیانی دریا دادور اشک بر چشمان و لبخند بر لبان نشاند و دلخوری‌ها را از دل‌ها زدود.